Genleşme valfinden düşük basınçta gelen sıvı ve gaz karışımı fazında ki soğutucu akışkana ortam ısısı vererek soğutucu akışkanın buharlaşmasını sağlayan elemandır. Evaporatör’ün soğutucu akışkanı buharlaştırması ile kompresöre sıvı akışkan gidişi önlenmiş olmaktadır.
Evaporatöre soğutma sistemlerinde soğutma serpantini olarakta isimlendirilmektedir. Ortam soğutmasını yapan en önemli elemandır. Kompresör enerji tüketimi ile birlikte yaptığı soğutma ile sistem performansını belirlemektedir.
Evaporatör Çeşitleri
Soğutucu akışkanın beslenmesine, çalışma şartlarına, soğutulmak istenen sıvı veya havanın sirkülasyon yöntemine, soğutucu akışkanın kontrol tipine ve uygulamaya göre çok değişik konstrüksiyon ve boyutlarda buharlaştırıcı çeşidi mevcuttur.
Evaporatör bir ısı değiştiricisi olduğundan ısıl hesapları ısı değiştirici prensiplerine göre yapılır.
Buharlaştırıcı da soğutulan ortamdan soğutucu akışkana taşınan ısı :
Qb = K.A. ∆Tm
Qb = Buharlaştırıcı kapasitesi
K = Toplam ısı geçiş katsayısı, kW/m2K
A = Buharlaştırıcı ısı transfer alanı, m2
∆Tm : Ortalama sıcaklık farkı, °C
Evaporatörler Tipleri:
- Çıplak Borulu Evaporatörler
- Levhalı Evaporatörler
- Kanatçıklı Borulu Evaporatörler
- Lamelli Evaporatörler
- Çift Borulu Evaporatörler
- Gövde Borulu Evaporatörler
- Daldırmalı Tip Evaporatör
- Havuz Tipi Evaporatörler
1- Çıplak Borulu Evaporatörler
10-22 mm çapında galvaniz kaplı bakır veya çelik borulardan yapılırlar. Borular serpantin şeklinde kıvrıltılarak bu tür evaporatörler yapılır. Büyük kapasiteli soğutma yüklerinde ve Amonyaklı sistemlerde kullanılır.
2- Levhalı tip (roll bond) evaporatör
Buzdolabı ve vitrin tipi soğutucularda kullanılır.
3- Kanatçıklı Buharlaştırıcılar
Hava soğutmak için kullanılırlar.
4- Lamelli tip buharlaştırıcılar:
Serpatin şeklinde kıvrılmış borular üzerine yüzeyi artırmak için kanat yerine çubuklar kaynatılmak süretiyle imal edilen ısı değiştiricisidir.
5- Çift Borulu (İç içe) Evaporatörler
6- Gövde borulu tip Buharlaştırıcılar:
Gövde borulu kondenser ile aynı yapıdadırlar. Su soğutmada kullanılırlar. Soğuk su ihtiyacının olduğu büyük soğutma kapasiteli chiller gruplarında yani fancoiller için soğuk su üretmede bu tür buharlaştırıcılar kullanılır.
Az yer işgal etmeleri, yüksek kapasiteleri ve kolay bakımları temel avantajlarıdır. Shell&Tube evaporatörler soğuk su üretici gruplarda suyun veya glikol çözeltilerinin soğutulmasında ve ısı pompalarında sıcak su üretiminde kullanılırlar.
7- Daldırmalı Tip (spiral Borulu) Buharlaştırcılar:
Serpantin şeklindeki bakır borunun soğutulmak istenen sıvıya daldırılmasıyla oluşturulur.
Daha çok içme suyu veya diğer tür içeceklerin soğutulmasında kullanılır. Evaporatör sıcaklıkları donma noktasının (0°C) üstündedir.
8- Havuz tipi Buharlaştırıcılar:
Sıvı akışkanların soğutulmasında kullanılılırlar.
Sıvı flimli buharlaştırıcılar: İçinden soğutucu akışkanın aktığı serpantin boruların dışından soğutulmak istenen salamura bir film halinde akıtılrır.
Püskürtmeli tip buharlaştırıcılar: Soğutulacak akışkan boruların içerisinden geçilir; soğutucu akışkan sıvısı ise boruların üzerine lülelerden püskürtülerek buharlşatırılır.
